Miesiąc marzec w historii miasta

Marzec na przestrzeni lat w historii miasta przyniósł interesujących wydarzeń. Jak zwykle proponuję subiektywny wybór wydarzeń ułożonych chronologicznie.

• 23 marca 1231 roku pojawia się pierwsza wzmianka o Zgierzu w źródłach pisanych. Tu odbywa się zjazd na Wielkanoc, w którym biorą udział książę Konrad Mazowiecki wraz z czterema synami, książę wielkopolski Władysław Odonic, biskup włocławski Michał, opat sulejowski Willerman i inni. Wówczas to biskup włocławski Michał wydaje w Zgierzu dokument w obecności i za zgodą księcia Konrada Mazowieckiego, dotyczący zamiany wsi Barkowice należącej do kościoła katedralnego we Włocławku na wieś Lubotyń – własność klasztoru cystersów sulejowskich. 
  
  
• 12 marca 1455 roku Kazimierz Jagiellończyk wskutek skargi wniesionej przeciwko staroście łęczyckiemu Michałowi Lasockiemu zwalnia mieszkańców Zgierza od dawania dziesięciny ze snopów zarówno jemu, jak i na stację (stacja w dawnej Polsce – powinność żywienia króla i dworzan w czasie podróży lub wojska stojącego na kwaterze zimowej, zamieniana niekiedy na opłatę pieniężną). Dokument wydano w Łęczycy. 
  
  
• 10 marca 1494 roku Jan Olbracht udziela mieszczanom ze Zgierza zwolnienia od różnych opłat na 10 lat, co prawdopodobnie miało miejsce wskutek pożaru. 
  
  
• 18 marca 1681 roku Nuncjusz Apostolski w Polsce Opicjusz Palavicini wydał w Warszawie akt prawny ogłaszający Łagiewniki miejscem cudownym, i zatwierdzający wcześniejszą fundację klasztoru przez Samuela Żeleskiego, właściciela dóbr łagiewnickich. Wydanie aktu było poprzedzone kilkuletnim sporem z okolicznymi klasztorami, jak też z ówczesnymi proboszczami zgierskimi (z obawy o zanik kultu w kościele parafialnym). Sprawę rozpatrywały cztery kolejno powoływane komisje teologów i prawników reprezentujących administratora archidiecezji gnieźnieńskiej oraz zakon Franciszkanów, spór oparł nawet o kongregację rzymską. Pamiętajmy, że wtedy Łagiewniki należały do parafii zgierskiej. 
  
  
• 2 marca 1816 roku zostaje wydane Postanowienie Namiestnika Królestwa Polskiego jenerała Zajączka zapewniające ulgi i przywileje dla „użytecznych cudzoziemców”, którzy mogliby mieć dodatni wpływ „na podniesienie rolnictwa, fabryk, rzemiosł i każdego gatunku użytecznego przemysłu”. Postanowienie potwierdzało ulgi przyznane osadnikom w czasach Księstwa Warszawskiego dekretami króla z 20 marca 1809 roku i z 29 stycznia 1812 roku. Zawierało ono szereg przywilejów i ulg natury wojskowej i gospodarczej. Było swego rodzaju podstawą prawną dla szczegółowych umów zawieranych z osadnikami, w tym „umowy zgierskiej” z 30 marca 1821 roku. 
  
  
• 2 marca 1821 roku wydane zostaje sprawozdanie prezesa Komisji Województwa Mazowieckiego Rajmunda Rembielińskiego dla Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji w sprawie osiedlenia się rękodzielników przybywających z zagranicy. Podaje ono, że „największy onych [sukienników] wówczas do rządowego m. Zgierza okazał się napływ, gdyż ich już 100 tamże zgromadzonych było, które to miejsce szczególniej z przysady swej im się podobało.” 
  
  
• 30 marca 1821 roku zostaje zawarta umowa, tzw. zgierska, zawarta między Komisarzem Wydz. Adm. Kom. Woj. Mazowieckiego, K. Witkowskim a sukiennikami w sprawie osiedlania się i zakładania zakładów fabrycznych w Zgierzu. Nie było wówczas takiej komunikacji i środków transportu jak dziś, więc 27 dnia miesiąca tekst umowy został przesłany do Warszawy, 28 marca podpisany, a 30 marca ponownie ratyfikowany w Zgierzu. 
  
  
• 18 marca 1825 roku przybyły z Bojanowa Karol Borst składa deklarację na założenie zakładu sukienniczego, w którym zainstalował 2 warsztaty tkackie, 2 maszyny do przędzenia i 2 do gręplowania. A wszystko to przy ulicy Szczęśliwej (dom stoi do dziś przy ul. Narutowicza 3). 
  
  
• 10 marca 1834 roku sporządzono protokół zdawczo-odbiorczy nowej (pierwszej w Zgierzu a najprawdopodobniej pierwszej w całym okręgu) szkoły. Chodzi o budynek przy ulicy 3 Maja 20. 
  
  
• 27 marca 1852 roku w wieku 70 lat umiera w Sandomierzu ks. Józef Joachim Goldtmann. Urodzony w 1782 roku na Kaszubach ukończył seminarium duchowne w Łowiczu i od 1806 roku był kolejno: wikarym, komendarzem i proboszczem w Zgierzu i dziekanem dekanatu zgierskiego. Za zasługi dla rozwoju Zgierza przemysłowego odznaczony orderem Świętego Stanisława. Od 1837 roku był biskupem sufraganem kujawsko-kaliskim, a w 1844 roku przeniesiony został na biskupstwo sandomierskie. 
  
  
• 31 marca 1900 roku odbywa się pierwsze przedstawienie amatorskiej grupy aktorskiej ze Zgierza, która prezentuje dwie komedie: „Na łonie natury” Michała Bałuckiego oraz „Nikt mnie nie zna” Aleksandra Fredry. Dochód przeznaczony na Zgierskie Chrześcijańskie Towarzystwo Pomocy Biednym. 
  
  
• 20 marca 1907 roku powstaje Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Zgierzu (zatwierdzenie statutu). 
  
  
• 24 marca 1907 roku powstaje Stowarzyszenie Spożywców „Zgoda”. 
  
  
• Gazeta Zgierska z 22 maja 1919 roku informuje: „Z placu boju z Litwy zasyłają pozdrowienia zgierzanie z pierwszego szwadronu oddziału jazdy tatarskiej: podoficer Klemens Buchen, Stanisław Kulasa, Jan Błaszczyk i Edward Kittel”. 
  
  
• 30 marca 1920 roku rozdysponowano sumę 50 000 marek przekazaną przez Ignacego Paderewskiego. 
  
  
• 16 marca 1921 roku przyjęto herb miasta Zgierza. „Herb miasta przedstawia mur z trzema basztami zębatymi z bramą zamkniętą w otoku z napisem w języku łacińskim „Pieczęć Miasta Zgierza”. W bramie umieszczony jest orzeł z głową w koronie zwróconą w lewo z rozpostartymi skrzydłami”. Przyjęty projekt został nieznacznie zmieniony przez umieszczenie napisu w języku polskim. 
  
  
• 14 marca 1937 roku ma miejsce pierwszy oficjalny występ pływaków KS Boruta. Mistrzostwa okręgu odbywają się na basenie YMCA w Łodzi. Drużynowo klub zajął II miejsce. 
  
  
• 6 marca 1942 roku około godziny 17:30 przywieziono do Zgierza (aresztowanego kilka dni wcześniej) Józefa Mierzyńskiego. Dwaj funkcjonariusze łódzkiego gestapo (Friedrich Lutze i Kurt Torno) przywieźli go do starego miejsca zamieszkania, aby wskazał miejsce ukrycia broni (cztery pistolety). Mierzyński, korzystając z okazji, zastrzelił ich i sam zbiegł. 
  
  
• 20 marca 1942 roku ma miejsce egzekucja 100 Polaków na Placu Stodół. 
  
  
• 11 marca 1948 roku umiera Stefania Kuropatwińska (pochowana w Siedlcach). 
  
  
• 31 marca 1951 roku następuje wyłączenie Zgierza z powiatu łódzkiego. Powstaje samodzielny powiat zgierski. 

MACIEJ WIERZBOWSKI

Źródło: "Zgierz - moja przestrzeń" Nr 3/2019