Miesiąc listopad w historii miasta

Miasto to żywy twór. Nie ma chyba takiego dnia w kalendarzu, w którym na przestrzeni lat nic by się nie działo. Nasza prezentacja jest swoistym wyborem wydarzeń, które miały miejsce się w czasie wielowiekowej historii Zgierza. Oto, co działo się w listopadzie.

• 10 listopada 1257 r. - Zgierz jest ponownie miejscem wystawienia dokumentu przez Kazimierza Konradowica, księcia łeczyckiego i kujawskiego.
  
  
• 25 listopada 1787 r. - datowany jest „Napis na Kitayce niebieskiey, złotemi literami przez malarza czyniący pamiątkę wprowadzonego Bractwa Miłosierdzia do tego Koscioła, przy Ambonie na wstążce i Gałkach wyzłacanych wiszący maiący w środku pisma Serce wymalowane Miłością Bliźnich pałaiące, w te słowa: Godne wiekopomney pamięci rozporządzenie, ku poratowaniu nędznych, Bractwem Miłosierdzia mianowane, uskuteczniaiące doskonałość Chrzescianską: za szczególną pieczołowitoscią i troskliwym staraniem około powierzonych Zwierzchności świety Owieczek, (: za panowania Głowy Kościoła Bożego Nayświętszego Piusa VI :) od Jasnie Oświeconego Xiążęcia Jegomosci Prymasa Michała Jerzego Ciołka Poniatowskiego, Arcy Biskupa Gnieźnieńskiego, ustanowione i po całey Archi Diecezyi swoiey Gnieźnieńskiey wprowadzić nakazane. A przez W Im X. Antoniego Pawła Kolumnę Żaboklickiego, Kanonika Łęczyckiego, Proboszcza tuteyszego Zgierskiego i Bratoszewickiego wprowadzone Uroczyście do Kościoła tuteyszego Parafialnego Zgierskiego”. 
  
  
• 8 listopada 1834 r. - Tygodnik Petersburski nr 83 donosi, iż „Piotr Isajew, kupiec Brzeski 2 gildyi, otrzymał pozwolenie przeprowadzić założoną przezeń fabrykę sukienną, do guberni Czernihowskiej, na grunt kupiony w ilości 1 094 dziesięcin w pow. Mglińskim. Przeszłego lata miejsce to zarosłe lasem i błotniste, zostało oczyszczone, splantowane, stanęły główne budowy i do 17 grudnia 1833 r. pracowało już 150 przeprowadzonych przez Isajewa kolonistów. Takim sposobem staraniem jego i nakładem do 450 000 rubli dochodzącym na pustem miejscu stanęło miasteczko. Cały ten zakład noszący nazwanie Nowyja Mizirczi zwiedzony był przez gubernatora czernihowskiego”. 
  
  
• 9 listopada 1858 r. - tego dnia w Zgierzu było 5 maszyn parowych o sile 76 KM. 
  
  
• 19 listopada 1893 r. - urodził się w Zgierzu Stanisław Bilski. W latach 1914-1918 był nauczycielem szkół zgierskich. Związany ze skrajną lewicą. Doktorat z filozofii uzyskał w 1926 roku. Ze względu na antypolską działalność wyjechał do Rosji, gdzie działał w polskich sekcjach Międzynarodówki Komunistycznej. Aresztowany w 1934 roku, jak większość polskich komunistów. „Dalsze losy nieznane” – jak enigmatycznie informowały PRL-owskie biografie. 
  
  
• 4 listopada 1901 r. W swoim czasie ks. Gabrielski ofiarował na budowę domu dla szkoły elementarnej w Zgierzu 5000 rubli. Wobec tego, że wkrótce postanowiono przystąpić do urzeczywistnienia powyższego projektu, kurator okręgu naukowego warszawskiego zwrócił się do pana Kawczyńskiego, właściciela majątku Proboszczewice, gminy Lućmierz, na którym zabezpieczona jest hipoteczna suma 5000 rubli z prośbą o wypłatę powyższej sumy. Budowa domu rozpoczęta będzie w roku przyszłym. 
  
  
• 1 listopada 1905 r. - mają miejsce demonstracje uliczne i starcia z wojskiem, uczestniczy w nich młodzież szkolna, pada jeden zabity, a kilkanaście osób zostaje rannych. 
  
  
• 4 listopada 1914 r.  - Rabunki w Zgierzu. „W ciągu dni ostatnich w Zgierzu rozwinął się niebywale rabunek mienia prywatnego. Milicya jest bezsilną. Przyczyny rabunków szukać należy w wielkiej nędzy.” 
  
  
• 14 listopada 1914 r. - Wkroczenie do miasta wojsk niemieckich. 
  
  
• 18-19 listopada 1914 r. - Niemcy podpalają fabrykę wyrobów chemicznych, późniejsze zakłady „Boruta”. Fabryka była konkurencją dla przemysłu niemieckiego. 
  
  
• 11 listopada 1918 r. - trzydziestoosobowy oddział harcerzy pod dowództwem J. Stasiaka wziął czynny udział w rozbrajaniu garnizonu niemieckiego i przez następnych sześć tygodni pilnował bezpieczeństwa, porządku i spokoju w całym Zgierzu (do przybycia regularnego Wojska Polskiego). 
  
  
• 3 listopada 1936 r. w Zgierzu pod przewodnictwem Tymczasowego Prezydenta Henryka Jankowskiego odbyło się organizacyjne posiedzenie Powiatowego (dla pow. łódzkiego) Komitetu Opieki nad Dziećmi i Młodzieżą. W posiedzeniu oprócz zgierzan wzięli udział burmistrzowie Aleksandrowa, Konstantynowa, Rudy Pabianickiej, Tuszyna oraz wójtowie gmin: Radogoszcza, Chojen, Brusa i Nowosolnej, lekarz powiatowy i działacze społeczni z tych miejscowości. Siedzibą Komitetu miał zostać Zgierz. 
  
  
• 5 listopada 1939 r. - ukazał się „Biuletyn Informacyjny” nr 1. 
  
  
• 7 listopada 1939 r. - wydane zostaje zarządzenie policji o likwidacji napisów polskich. 
  
  
• 27 listopada 1939 r. - polski złoty przestał być środkiem płatniczym. 
  
  
• 21 listopada 1940 r. umiera w Mathausen-Gusen Władysław Michna. Od 1933 do 1939 r. dyrektor Państwowego Gimnazjum im. St. Staszica w Zgierzu. 
  
  
• 17 listopada 1945 r. - pojawia się afisz o treści: „W sobotę dnia 17 I, w sali Towarzystwa Śpiewaczego Lutnia w Zgierzu odbędzie się pierwsza wojskowa zabawa taneczna. W czasie tańców – humor i satyra. Orkiestra wojskowa, dęta i jazzowa. Bufet na miejscu obficie zaopatrzony. Początek zabawy o godz. 20.30."

MACIEJ WIERZBOWSKI

Źródło: "Zgierz - moja przestrzeń" Nr 10/2019