Menu główne

Aleksander Lach

 

Można go nazwać drugim zgierskim wydawcą i księgarzem po Auguście Robercie Wolffie. Był on człowiekiem niezwykle pomysłowym i ruchliwym w działalności upowszechnienia kultury w naszym mieście. Ponadto z jego nazwiskiem należy łączyć powstanie pierwszej w Polsce objazdowej księgarni, na kółkach.

Aleksander Lach, bo o nim tutaj mowa, urodził się 28 listopada 1892 r. w Warszawie. Jego ojciec był niewykwalifikowanym robotnikiem. Rodziców nie stać było, aby małego Olka posyłać do szkoły. Toteż często przebywał na wsi u dziadków, którym w miarę swych dziecięcych sił pomagał w gospodarstwie. Czytać nauczyła go matka.

W roku 1903 rodzina przeniosła się do Łodzi. Począwszy od 1904 r. Olek pracował jako gazeciarz, sprzedając dodatki nadzwyczajne łódzkich gazet. Jako 13-letni chłopiec prowadził kolportaż prasy łódzkiej i warszawskiej. Jeździł specjalnie do Warszawy nabywając tamtejszą legalną i nielegalną prasę o treści patriotycznej i klasowej (m.in. "Czerwony Sztandar"), także broszury i pocztówki. Sprzedawał je w pociągu, w drodze powrotnej do Łodzi.

W latach 1906-1910 pracował dorywczo jako nakładacz arkuszy na maszynę, a pod koniec w biurze czasopism A. Gębalskiego. Tam dowiedział się, że w Zgierzu nie było kolportera, więc zdecydował się na założenie w tym mieście punktu sprzedaży gazet. Mając 18 lat przybywa do Zgierza i instaluje swoją "firmę" początkowo w poczekalni tramwajowej (na obecnym placu Kilińskiego). Organizuje sprzedaż gazet w Zgierzu i okolicach, a ponadto w Strykowie, Ozorkowie i Łęczycy.

W roku 1912 poślubił córkę miejscowego murarza - Helenę z domu Janisiewicz. Pracowała ona w zgierskiej tkalni. Po ślubie porzuca tę pracę i pomaga mężowi w prowadzeniu kiosku z gazetami i materiałami piśmiennymi.

Wybuch wojny w 1914 r. przekreśla na razie ambitne zamierzenia związane z pracą oświatową. Natomiast wciąga go do pracy polityczno-niepodległościowej. Aktywnie działa w zgierskiej POW (Polskiej Organizacji Wojskowej). W roku 1916 zostaje aresztowany przez Niemców i następnie internowany w Szczypiornie i później osadzony w obozie w Havelbergu.

Jesienią 1918 r. w czasie rozbrajania Niemców wraca do Zgierza i przystępuje do intensywniejszej pracy. Buduje nowy, obszerniejszy kiosk z częścią magazynową. Robi większe zakupy książek u warszawskich wydawców: Gebethnera i Wolffa, M. Arcta i innych. Staje się także aktywnym członkiem Związku Księgarzy Polskich (pełniąc w Łódzkim Oddziale funkcję sekretarza przez wiele lat).

W roku 1923 rozpoczął przygotowania do uruchomienia księgarni wędrownej. Nabywa z demobilu samochód marki Buick i urządza księgarnię na kółkach z ladą i półkami. Ponadto, aby księgarnia była bardziej atrakcyjna, kupuje projekcyjny aparat filmowy i agregat prądotwórczy. W roku 1924 "Wędrowna Księgarnia Ludowa A. Lacha" przemierza miasteczka i wsie województwa łódzkiego i warszawskiego. Aby ułatwić korzystanie z księgarni, opracowuje specjalny katalog książek. Księgarnia ta oraz kino istniały przeszło rok.

W 1928 r. buduje na Starym Rynku w Zgierzu drugi kiosk z gazetami, książkami i materiałami piśmiennymi. Prowadzi także skromną działalność wydawniczą. Jej owocem jest seria 20 widokówek zgierskich, plan miasta Zgierza, 10 jednodniówek pt. "Zgierzanin" oraz praca B. Wachnika "Rys historyczny Zgierza cz. l".

W roku 1931 rozbudowuje znacznie swój pierwszy kiosk - księgarnię na Rynku Kilińskiego. Oprócz podręczników szkolnych w księgami tej była literatura piękna, literatura pedagogiczna, społeczna i techniczna. Zaspokaja ona w dużej mierze potrzeby zgierskiej inteligencji.

Wybuch wojny w 1939 r. nie omija Zgierza. Aleksander Lach zagrożony aresztowaniem przez Niemców ucieka do rodziny na wieś. Żona jego w tym samym czasie, gdy on jest poszukiwany, zostaje uwięziona w Łodzi. Po kilku tygodniach Niemcy wypuszczają ją na wolność. Dalszą część okupacji małżonkowie przeżyli w Radomsku.

Po ucieczce Niemców z Radomska - pieszo razem z żoną przybywają do Zgierza. Zastają tylko puste miejsca po swoich kioskach. Nie czuje się na siłach aby je odbudować, a ponadto "nowi" ludzie nie pozwalają mu wrócić do księgarstwa. Przez 5 lat pracuje w gospodarstwie rolnym swoich rodziców. W 1951 r. udaje mu się otrzymać pracę kontysty w Zakładach Przemysłu Barwników "Boruta" w Zgierzu.

W 1949 r. umiera żona Helena, z którą miał pięcioro dzieci: Adama, Andrzeja, Ewę, Józefa i Aleksandrę. On sam kończy bogaty i pracowity żywot 11 sierpnia 1974 r. i pochowany został na cmentarzu przy ul. Piotra Skargi w Zgierzu.

Najmłodszy syn Aleksandra - Józef odziedziczył po ojcu zamiłowanie do księgarstwa. Prowadził po wojnie we Wrocławiu, potem w Zabrzu i wreszcie w Katowicach, znany w tym województwie antykwariat. Najmłodsza córka - Aleksandra była polonistką i uczyła w szkole w Proboszczewicach. Córka Ewa była uznanym architektem, a najstarszy syn Adam ukończył chemię na Uniwersytecie w Poznaniu i po wojnie założył Zasadniczą Szkołę Chemiczną przy "Borucie". Zaś syn Andrzej zginął po wojnie w dotąd niewyjaśnionych okolicznościach. 

Szczepan Mikołajczyk
"Wybitni Zgierzanie - z urodzenia i z wyboru"
Fundacja Muzeum Miasta Zgierza
Zgierz 1994

Uzupełnienie życiorysu nadesłała wnuczka - pani Dorota Makaruk z domu Lach

Copyright © 2016. All Rights Reserved by Miasto Zgierz

Created by Logo firmy VobacomVobacom

Ważne komunikaty

22808
Usuń

Nieczynny PSZOK

30 marca 2024 roku (Wielka Sobota) Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK) przy ul. Barlickiego 3a w Zgierzu będzie nieczynny. 
22791
Usuń

Planowane wyłączenia prądu

Komunikaty PGE Dystrybucja S.A. Oddział Łódź o planowanych wyłączeniach energii elektrycznej w Zgierzu:  W dniu 2 kwietnia 2024 roku w godz. 08:00-...
28021
Usuń

Rekrutacja na rok szkolny 2024/2025

Rekrutacja do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych na rok szkolny 2024/2025 Rekrutacja do klas pierwszych w szkołach podstawowych na rok szkolny...
27399
Usuń

Tymczasowe lokalizacje

Wydział Edukacji i Młodzieży Urzędu Miasta Zgierza - ul. A. Musierowicza 2 w budynku Samorządowego Liceum Ogólnokształcącego im. R. Traugutta ...
13467
Usuń

Ceny wody i ścieków w Zgierzu

Aktualne stawki opłat za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków przez "Wodociągi i Kanalizacja-Zgierz" Sp. z o. o. wynoszą: ...
24682
Usuń

Stopnie alarmowe

Premier Donald Tusk podpisał zarządzenia, które do 31 maja 2024 r. przedłużają obowiązywanie trzech stopni alarmowych: 
10697
Usuń

Odpady komunalne: harmonogramy odbioru, deklaracje i stawki

Harmonogramy odbioru odpadów: 
17413
Usuń

Godziny obsługi interesantów UMZ i USC

Urząd Miasta Zgierza (UMZ - pl. Jana Pawła II 16, ul. ks. J. Popiełuszki 3a, ul. ks. Sz. Rembowskiego 1) i Urząd Stanu Cywilnego (USC - ul. 1. Maja...
14116
Usuń

Zagubione zwierzęta, zwierzęta do adopcji

Bezdomne zwierzęta, w szczególności psy i koty wyłapywane na terenie Gminy Miasto Zgierz przewożone są do Schroniska JASIONKA (miejscowość Jasionka...
4942
Usuń

Dyżury aptek

Apteka całodobowa "U DOMINIKA" (ul. Lechonia 2 - tel. 42 716 52 30) dyżur pełni w dni powszednie, soboty, niedziele i święta. Godziny pracy...
Facebook
YouTube
Google+
RSS