Miesiąc październik w historii miasta

Miasto to żywy twór. Nie ma chyba takiego dnia w kalendarzu, w którym na przestrzeni lat nic by się nie działo. Nasza prezentacja jest swoistym wyborem wydarzeń, które miały miejsce się w czasie wielowiekowej historii Zgierza. Oto on.

• 18 października 1522 r. z powodu pożaru Zygmunt I Stary udziela Zgierzowi zwolnień od podatków na dwanaście lat. 
  
  
• 12 października 1577 r. król Stefan Batory wydaje w Magdeburgu przywilej dla miasta Zgierza potwierdzający wszystkie poprzednie przywileje królewskie. 
  
  
• 14 października 1840 r. urodził się w Zgierzu Wilhelm Oskar Bando, syn pastora, pierwszy rodowity lekarz zgierski. 
  
  
• 3 października 1900 r. Jak informuje nas jeden ze starszych obywateli Zgierza, w mieście tem corocznie odbywa się sześć jarmarków, a dochód czysty z każdego jarmarku sięga dosyć poważnej cyfry 5000-6000 rb. Początek tych jarmarków, jak wskazują informacye, zaczerpnięte z archiwum zgierskiego magistratu sięgają roku 1504, w którym to czasie dany był przywilej na jarmarki w Zgierzu przez króla polskiego Aleksandra. Przywileje te potwierdzone zostały następnie przez króla Stanisława Augusta w roku 1765 i zachowują się po czas obecny. 
  
  
• 13 października 1911 r. Zapiski o gaszeniu latarni w Zgierzu. Jak wiadomo, Zgierz oświetlony elektrycznością. Z chwilą nastania zmroku zapalane są wszystkie latarnie w całem mieście, a o godzinie 12 w nocy co druga latarnia ulega zagaszeniu. Latarnicy jednakże gaszą po 3 lub kilka z rzędu. Niektóre ulice bywają z tego powodu pozbawione światła zupełnie. Administracya elektrowni powinnaby zwrócić na to uwagę. 
  
  
• 10 października 1914 r. pojawili się dragoni rosyjscy pod Zgierzem. W dniu wczorajszym oddział cyklistów niemieckich rekognoskujący okolice Zgierza, natknął się na patrole dragonów rosyjskich. Po wzajemnej wymianie strzałów, dragoni rosyjscy cofnęli się do lasów łagiewnickich. 
  
  
• 15 października 1914 r. - z zapisków: w ubiegły czwartek w Zgierzu setki ludzi nosiły do domów drzewo ze zburzonej rampy kolejowej i magazynów oraz zabudowań stacyjnych. Tym sposobem ludność uboga zyskała znaczne zapasy drzewa opałowego na zimę. Tor kolejowy na dystansie Zgierz-Stryków został zniszczony. Kilka mostów i wiaduktów ponad szosą łowicką wysadzono w powietrze. Następnie w piątek wszystkie rampy i zabudowania stacyjne zostały zburzone, zaś dworzec osobowy o godz. 12 w południe spalony. Znajdujące się na stacyi towarowej towary żywnościowe i nafta oddane zostały do rozporządzenia Komitetu Obywatelskiego. 
  
  
• 17 października 1914 r. z rozkazu władz wojskowych, zgierski komitet obywatelski wydał rozporządzenie, nakazujące mieszkańcom miasta złożyć do komitetu wszelką posiadaną broń palną i sieczną.
  - Ukazała się notatka o komunikacji ze Zgierzem: wczoraj po południu po uprzątnięciu szosy z gruzów wysadzonego wiaduktu kolei kaliskiej przywrócono komunikacyę pieszą i kołową do Zgierza, która przedtem skierowana była przez wieś Krzywie. Tramwaje dotąd dochodzą tylko do wiaduktu, lecz dziś po południu ma być linia tramwajowa zupełnie oczyszczona i pociągi tramwajowe będą dochodzić do Zgierza. 
  
  
• 23 października 1914 r. komitet Obywatelski dla ubogich rodzin od poniedziałku otworzył bezpłatną kuchnię. Fabryki zgierskie są nieczynne, z wyjątkiem fabryki waty „Astra”, w której pracują 2 zmiany robotników po 100 ludzi w każdej zmianie. W pozostałych fabrykach administracya nie udziela robotnikom żadnych zapomóg. Komunikacya Zgierza ze Strykowem zerwana. 
  
  
• 1 października 1919 r. zorganizowany został Hufiec Harcerzy w Zgierzu. Pierwszym hufcowym został dh Jan Stasiak. 
  
  
• 3 października 1936 r. ukazało się rozporządzenia podpisane przez W. Korsaka z opisem zatwierdzonego herbu miejskiego: W polu czerwonym mur miejski srebrny, z trzema basztami bez okien, baszta środkowa wyższa i szersza, wszystkie baszty z blankami. W murze brama otwarta czerwona, w której orzeł biały w koronie zwrócony w prawo.
  
  
• 8 października 1939 r. ukazał się dekret Hitlera o wcieleniu Zgierza, Łodzi, Pabianic, Ozorkowa, Strykowa, Aleksandrowa do tzw. Reichsgau-Wartheland – kraju Warty (części Rzeszy Niemieckiej). 
  
  
• 14 października 1939 r. powstaje Tajna Organizacja Dywersyjna „TOD” ściśle współpracująca z Szarymi Szeregami. 
  
  
• 1 października 1940 r. pierwsze wydanie tajnej gazetki „Pobudka”, jedynego w czasie okupacji wydawnictwa konspiracyjnego w Zgierzu. Redaktorami i kolporterami byli zgierzanie. 
  
  
• 18 października 1940 r. śmierć J.S. Cezaka w obozie koncentracyjnym Mauthausen- Gusen. 
  
  
• 6 października 1941 r. nastąpiły masowe aresztowania księży. Do więzień i obozów trafili m. in.: ks. Kazimierz Bentkowski (prefekt gimnazjalny w Zgierzu), ks. J. Ceszarz (były proboszcz zgierski), ks. Jan Chmieliński (prefekt w Zgierzu), ks. Wincenty Czerwiński (prefekt gimnazjalny w Zgierzu), ks. kan. Zygmunt Wronowski (były proboszcz i dziekan zgierski). Żaden z nich nie przeżył. 
  
  
• 28 października 1951 r. nastąpiło uroczyste poświęcenie kościoła pw. Chrystusa Króla i św. Teresy od Dz. Jezus przez ks. prałata Jana Żdżarskiego, kanclerza łódzkiego. 
  
  
• 4 października 1954 r. nastąpiła pierwsza znacząca zmiana granic miasta Zgierza od 1821 r. Przyłączono m.in. Chełmy, Krzywie i Zegrzynki, Rudunki, Antoniew, Piaskowice-Pieńki, Piaskowice. Ustawowe Zegrzynki to oczywiście Zegrzanki. Błąd ten dość długo egzystował w oficjalnej nomenklaturze administracyjnej. Podobnie jak zniekształcona nazwa innej części dzisiejszego miasta - Rudunek, które często zamieniano na Radunki. 
  
  
• 28 października 1964 r. zmarł Franciszek Gust, członek słynnej muzycznej rodziny. Nauczyciel muzyki w zgierskich szkołach i dyrygent wielu zgierskich zespołów amatorskich. 

MACIEJ WIERZBOWSKI

Tam, gdzie jest użyta czcionka kursywa, zachowano pisownię oryginalną. 

Źródło: "Zgierz - moja przestrzeń" Nr 9/2019