Zgierz pamięta - obchody 80. rocznicy Zbrodni Zgierskiej

W tym roku przypada 80. rocznica tak zwanej Zbrodni Zgierskiej - 20 marca 1942 roku niemieckie władze okupacyjne rozstrzelały w Zgierzu stu Polaków w odwecie za akcję bojową żołnierza polskiego podziemia, Józefa Mierzyńskiego, w której zginęło dwóch funkcjonariuszy gestapo. Rocznicowe obchody zaplanowane są na trzy dni (program obchodów).

Masową egzekucję stu polskich obywateli w miejscu zwanym wówczas Placem Stodół (obecnie Plac Stu Straconych) hitlerowcy przeprowadzili na oczach przymusowo spędzonych mieszkańców okolicznych miejscowości. Rozstrzelanych pochowano w Lesie Lućmierskim - dokładne miejsce pochówku określa dziś krzyż i pomnik pomordowanych.

W programie pierwszego dnia jubileuszowych obchodów znalazł się wspólny wernisaż dwóch wystaw plenerowych oraz dyskusja ekspertów, m.in. nad ostatnimi badaniami archeologicznymi w Lesie Lućmierskim.

- Łódzcy archeolodzy zamknęli niedawno kolejny etap badań nad szczątkami, odnalezionymi w miejscu pochówku nie tylko ofiar kaźni na Placu Stu Straconych, ale też ponad 2 tys. Polaków, zamordowanych w różnych okolicznościach przez hitlerowców - wyjaśnia Robert Starzyński, dyrektor Muzeum Miasta Zgierza, współorganizującego rocznicowe obchody. - Wyniki badań archeologicznych zostaną omówione w gronie ekspertów w czasie piątkowego spotkania o godz. 12:00 w Starym Młynie.

Debata będzie dotyczyć wszystkich aspektów zbrodni zgierskiej - od jej tła historycznego, poprzez przebieg, do reperkusji oraz kwestii związanych z poszukiwaniem mogiły. 

Część ekspozycyjną pierwszego dnia jubileuszu (piątek 18 marca 2022 r.) tworzą dwie, wspólnie otwierane o godz. 11:00 wystawy na Placu Stu Straconych. Jedną z nich prezentuje w Zgierzu poznański oddział IPN.

- Tamtejsi historycy mają w swym dorobku opracowanie dziejów zbrodni hitlerowskich na terenie ówczesnego Kraju Warty, do którego należał Zgierz. Zebrane materiały zostaną u nas zaprezentowane - dodaje Robert Starzyński.

Należy przypomnieć, że tzw. Zbrodnia Zgierska była największą egzekucją publiczną ludności polskiej na terenach wcielonych do rzeszy. W odwecie za obydwu zastrzelonych przez Mierzyńskiego gestapowców zamordowano stu Polaków.

Drugiego dnia obchodów (sobota 19 marca 2022 r.) Muzeum Miasta Zgierza (MMZ) organizuje akcję edukacyjną (wycieczka autokarowa) na trasie: od Placu Stu Straconych w Zgierzu (wówczas zwany Placem Stodół), poprzez miejsce zamachu Mierzyńskiego na gestapowców (ul. Długa 52 w Zgierzu), do więzienia na Radogoszczu (ul. Zgierska 147 w Łodzi), oraz do miejsca pochówku rozstrzelanych w Lesie Lućmierskim. 

Przewodnikiem szlakami historii będzie Maciej Rubacha (kustosz z MMZ). Więcej informacji na stronie Muzeum Miasta Zgierza. Udział w wyciecze bezpłatny. 

Plan akcji:

• godz. 09:30 – plac Stu Straconych – zbiórka i wprowadzenie do historii Stu Straconych;
• godz. 13:30-14:00 – przyjazd na plac Kilińskiego - koniec wycieczki i wręczenie wcześniej przygotowanych certyfikatów "Ambasador Pamięci" 

Trzeci dzień obchodów (niedziela 20 marca 2022 r.), będący rocznicową kulminacją, wypełnią popołudniowe uroczystości oficjalne. O godz. 16:00 przy Mogile w Lesie Lućmierskim oddany zostanie hołd zamordowanym.

- Nigdy nie zapomnimy, że oba te miejsca - Plac Stu Straconych i Las Lućmierski - były świadkami bezprzykładnego bestialstwa totalitarnego systemu, który władze okupacyjne narzuciły tej części Polski - mówi Przemysław Staniszewski, Prezydent Miasta Zgierza.

Następnie, o godz. 18:00, w Kościele pw. Św. Katarzyny odprawiona zostanie Msza Św. w intencji ofiar zbrodni zgierskiej, koncelebrowana przez Metropolitę Łódzkiego, abp. Grzegorza Rysia. W kulminacyjnym punkcie obchodów rocznicowych, na Placu Stu Straconych o godz. 19:00, nastąpi oddanie hołdu ofiarom egzekucji, złożenie kwiatów i zapalenie zniczy. Przedstawiona też zostanie specjalna, trójwymiarowa instalacja historyczna.